Rotterdam ontwikkelde zich van een provinciestad tot een stad met de modernste architectuur van Nederland. Hieronder volgt een korte architectuur geschiedenis van Rotterdam.
1850 – 1915
Vanaf 1850 maakt Rotterdam een grote ontwikkeling door. Door een stormachtige groei van de havens is Rotterdam rond 1900 het economisch hart van Nederland geworden. Hierdoor neemt de werkgelegenheid snel toe en ontstaat er een bevolkingsexplosie. Om al deze nieuwe inwoners te huisvesten ontstaat er een snelle ongecontroleerde wildgroei aan woningen die niet voldoen aan de woningwet. In 1887 startte Rotterdamse Academie een dagopleiding architectuur waar veel Rotterdamse architecten, van bekende docenten zoals Henri Evers en Willem Kromhout, hun opleiding genoten. In 1898 wordt Het Witte Huis gerealiseerd, de eerste Nederlandse ‘wolkenkrabber’.
1916 – 1940
In 1916 wordt met de komst van de Gemeentelijke woningdienst onder leiding van ir. Auguste Plate begonnen om nieuwe arbeiders een goede huisvesting te bieden. De Rotterdamse architect Michiel Brinkman ontwerpt voor de Gemeentelijke Woningdienst het Justus van Effencomplex. Een innovatief woongebouw het eerste gebruik van een galerij. Samen met de architect Kromhout richt hij de architecten vereniging de Opbouw op waar veel vooruitstrevende Rotterdamse architecten lid van worden. Kromhout is een belangrijk figuur in de architecten wereld aan het begin van de 20e eeuw. Door zijn vernieuwende architectuur in Art Nouveau en zijn invloedrijke positie als docent aan de Rotterdamse Academie.
In 1918 stelt Auguste Plate als directeur van de Gemeentelijke Woningdienst de jonge architect J.J.P. Oud aan. Oud, oprichter van de stroming De Stijl, ontwerpt diverse woonwijken voor de Dienst maar met De Kiefhoek in 1929 zet Oud zich internationaal op de kaart als vernieuwd architect.
Oud staat met de Kiefhoek aan de wieg van het
internationale functionalisme, in Nederland Het Nieuwe Bouwen genoemd. Deze stroming vindt vooral in Rotterdam veel gehoor. Eén van de Europesche hoogte punten van het Nieuwe Bouwen is de internationaal geroemde Van Nellefabriek van het Rotterdamse architectenbureau Brinkman & van der Vlugt. Dit bureau van Jan Brinkman, zoon van Michiel Brinkman, en Leen van der Vlugt ontwerpt diverse vernieuwende gebouwen in de stijl van het Nieuwen Bouwen voornamelijk in Rotterdam.
In 1929 richt August Plate samen met de architect Willem van Tijen de NV Volkswoningbouw Rotterdam op. Van Tijen is op het gebied van hoogbouw baanbrekend geweest in Nederland. Om het huisvesting probleem op te lossen ontwerpt hij 1934 de Bergpolderflat, één van de eerste woon flats in Nederland en de eerste galerijflat van Nederland.
1940 – 1975
Op 14 mei 1940, aan het begin van de Tweede Wereld Oorlog, wordt Rotterdam gebombardeerd. Bijna de hele binnenstad wordt hierdoor verwoest.
Na het bombardement van 1940 wordt de opbouw van het centrum van Rotterdam voortvarend opgepakt. De Rotterdamse architect Huig Maaskant ontwierp met het Groothandelsgebouw het symbool van de wederopbouw. Verder ontwierp hij De Euromast nog zo’n icoon van het nieuwe Rotterdam.
Het nieuwe centrum van Rotterdam, De Lijnbaan, wordt ontworpen door het Rotterdamse architectenbureau Van den Broek en Bakema. Dit bureau, een voortzetting van het bureau Brinkman & van der Vlugt, groeit uit tot het grootste en bekendste architectenbureau van Nederland.
1976 – 1995
Eind jaren zeventig begin jaren tachtig is er een hoogbouw en kantoren stop in het centrum van Rotterdam. Er worden kleinschalige woonprojecten gestart om de kilte uit de stad te drijven zoals rond de Oude Haven en de Kubuswoningen van Piet Blom. Ook is het de periode van stadsvernieuwingsprojecten van o.a. Mecanoo.
Eind jaren tachtig wordt de traditie van het moderne bouwen weer opgepakt in Rotterdam. De Rotterdamse architecten Wim Quist, Jan Hoogstad en Carel Weeber ontwerpen diverse beeldbepalende gebouwen in het herlevend modernisme. Hoogbouw mag weer en binnen vijf jaar is het Weena van lege vlakte een grootstedelijke boulevard geworden met wolkenkrabbers zoals het Nationale Nederlanden gebouw, Weenacenter en de Weenatoren.
De grote propagandist van het grootstedelijk
e wonen en werken is de Rotterdamse architect Rem Koolhaas die zich met de Office for Metropolitain Architecture (OMA) eind jaren zeventig in Rotterdam vestigt. Koolhaas heeft zich ontwikkeld tot de meest invloedrijke en internationaal gelauwerde hedendaagse Nederlandse architect. Met zijn ontwerp van De Kunsthal zet hij samen met Jo Coenen die het Nederlands Architectuur instituut (NAi) ontwerpt, Rotterdam weer op de internationale hedendaagse architectuur kaart.
1996 – heden
Met de ontwikkeling van De Kop van Zuid en de Erasmusbrug, die het nieuwe stadsdeel met het centrum van Rotterdam verbindt, wordt eind jaren negentig een nieuw hoofdstuk geschreven in de ontwikkeling van Rotterdam. Ook de het nieuwe Centraal Station en de gebouwen De Markthal van MVRDV en De Rotterdam van O.M.A geven een impuls.
